Johann Gottlieb Janitsch, znany również jako Jan Janič, a także występujący pod nazwiskami Janitsh czy Janitzch, przyszedł na świat 19 czerwca 1708 roku w Świdnicy. Jego życie oraz twórczość były silnie związane z niemiecką sceną muzyczną, a szczególnie z berlińską szkołą kompozytorską.
Janitsch zmarł około 1763 roku w Berlinie, gdzie zasłynął jako kompozytor i twórca, który pisał w popularnym w swoim okresie stylu galant. Styl ten cechował się melodyjną prostotą oraz elegancją, co sprawiło, że jego utwory były dobrze przyjmowane wśród ówczesnych melomanów.
Życiorys
Ojciec Janitscha był lokalnym kupcem, a jego matka to córka chirurga. W młodości ukończył łacińską szkołę św. Trójcy znajdującą się przy Kościele Pokoju w Świdnicy, gdzie miał okazję zetknąć się z wieloma osobistościami, w tym z Benjaminem Schmolckiem. Po pewnym czasie, gdy przebywał we Wrocławiu, rozpoczął naukę od lokalnych muzyków, co miało znaczący wpływ na jego przyszłość artystyczną.
W latach 1729–1733 Janitsch studiował prawo na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą. To okres, w którym aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym i muzycznym zarówno miasta, jak i samego uniwersytetu. Prowadził studenckie Collegium Musicum, a także komponował utwory na różne okazje, takie jak serenady i kantaty. Jego talenty i pasja do muzyki zostały dostrzegane – rolę tę po nim przejął znakomity C.P.E. Bach.
Między 1733 a 1736 rokiem Janitsch pełnił funkcję sekretarza radcy stanu Królestwa Prus, Franza Wilhelma von Happe. W 1736 roku, jako kontrabasista, dołączył do orkiestry młodego króla Fryderyka Wielkiego w Ruppin i Rheinsbergu. Gdy Fryderyk objął tron w 1740 roku, Janitsch stał się nadwornym kompozytorem oraz dyrygentem i korepetytorem chóru operowego w Berlinie. Jego obowiązki obejmowały także przygotowanie muzyki dla zespołu obojowego, który uświetniał bale redutowe.
W tym samym czasie, w Rheinsbergu, zainicjował cieszące się ogromnym zainteresowaniem Freitagsakademien, cotygodniowe koncerty połączone z dyskusjami, które odbywały się w prywatnych domach. Ten cykl kontynuował również w Berlinie, gdzie zyskał jeszcze większą popularność. W 1749 roku Janitsch ożenił się z Johanną Henriette Eymler, adoptowaną córką majora Albrechta Emila Nicolaia.
Twórczość Janitscha charakteryzuje się stylem galant, typowym dla kompozytorów skupionych wokół Fryderyka Wielkiego, z wpływami Empfindsamer Stil oraz C.P.E. Bacha i Carla Heinricha Grauna. Tworzył kantaty, pieśni, szereg symfonii oraz koncerty, kwartety, sonaty triowe i solowe. Jego wkład w muzykę był na tyle znaczący, że zdobył uznanie współczesnych, co objawiało się zamówieniami utworów na prestiżowe wydarzenia. W jego twórczości szczególne miejsce zajmują kwartety na trzy różne instrumenty melodyczne oraz basso continuo.
Janitsch skomponował również kilka kantat, Te Deum, pieśni z akompaniamentem instrumentu klawiszowego, trzy serenady, a także około trzydziestu symfonii, z których zachowało się tylko dwa koncerty klawesynowe. Jego repertuar obejmował czterdzieści kwartetów, trzydzieści pięć sonat triowych oraz cztery sonaty na instrument klawiszowy.
Przypisy
- Janitsch [Janitzch, Janitsh], Johann Gottlieb, Grove Music Online, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000014134?rskey=wou30g&result=2 [dostęp 29.12.2023 r.]
- Historisch-Kritische Beyträge zur Aufnahme der Musik – Wikisource [online], de.wikisource.org [dostęp 29.12.2023 r.]
- The Forging of a Golden Age: King Frederick the Great and Music for Berlin, 1732 to 1756 - ProQuest [online], www.proquest.com [dostęp 29.12.2023 r.]
- RISM Catalog [online], opac.rism.info [dostęp 29.12.2023 r.]
- a b c d Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1716. ISBN 978-0-02-865528-4.
- a b c Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 292–293. ISBN 978-0-8108-7183-0.
- a b c d e f g Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 423. ISBN 83-224-0453-0.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Tomasz Hrynacz | Heinrich Adolph Bechert | Katarzyna Glinka | Joanna Pałys | Zbigniew Kresowaty | Iwona Matuszkiewicz | Andrzej Kępiński (aktor) | Gunther Gebel-Williams | Wojciech Koryciński (pisarz) | Juliusz Chrząstowski | Armin Müller | Grzegorz Woźny (artysta) | Krzysztof Orłowski | Sobel (piosenkarz) | Sebastian Banaszczyk | Leszek Orlewicz | Kamila Karst | Jerzy Kramarczyk | Thomas Stoltzer | Karol HubelOceń: Johann Gottlieb Janitsch